معنای زکات:
در مفردات راغب د رمعنی واژة زکات این گونه آمده است:
« زکات عبارت است از رشد ونموّی که از برکت إلهی در امور دنیوی وأخروی حاصل میشود ».
ودر اصطلاح فقهی عبارت است از: حق واجبی که از قسمتی از اموال أغنیاء به نفع فقراء وصرف در مصالح عمومی، پرداخت میشود.
ودر اهمیت مسألة زکات همین کافی است که در قرآن در کنار نماز ذکر شده ونشانة ایمان وعامل رستگاری شمرده شده است، آنجا که میفرماید:
« وأقیموا اصلاه و آتوا الزکاه و أقرضوا الله قرضاً حسناً وما تقدّموا لأنفسکم من خیر تجدوه عند الله هو خیراً و أعظم أجراً...» (مزّمل/20)
نماز را بر پا داريد و زكات بپردازيد و به خدا «قرض الحسنه» دهيد [در راه او انفاق نماييد] و (بدانيد) آنچه را از كارهاى نيك براى خود از پيش مىفرستيد نزد خدا به بهترين وجه و بزرگترين پاداش خواهيد يافت و از خدا آمرزش بطلبيد كه خداوند آمرزنده و مهربان است.
اقسام زکات:
اسلام دو نوع زکات را واجب کرده است:
1) یک نوع از زکات واجب، مالیات بدن و حیات است که هر سال یک مرتبه در روز عید فطر پرداخت میشود، وتنها بر کسانی واجب است که، هنگام غروب شب عید، بالغ، عاقل وغنی باشند، این افراد باید برای خودشان وکسانی که نان خور آنها هستند، به ازاء هر نفر به مقدار یک صاع ( سه کیلو گرم ) از آنچه که غذای نوع مردم آن محل است أعم از گندم وجو وخرما وبرنج وذرّت ومانند اینها یا قیمت آنها به مستحق پرداخت کنند.
2) نوع دیگر از آن، زکات اموال است ودر موارد معیّنی واجب میشود که میتوان آنها را به سه دسته تقسیم کرد:
الف) غلاّت؛ که عبارتند از: گندم، جو، خرما، کشمش، ودر صورتی زکات به چهار دستة نامبرده تعلق میگیرد که هر کدام از آنها به حدّ نصاب(1) رسیده باشد وحدّ نصاب در غلاّت مقدار 850 کیلو گرم میباشد، بنابراین اگر محصول بدست آمده کمتراز این مقدار باشد زکات ندارد.
ب ) دامها؛ عبارتند از: شتر، گاو وگوسفند، که برای هر کدام از اینها نصاب خاصّی در فقه معیّن شده است، علاوه بر اینکه در هر کدام از آنها نیز، چندین نصاب ذکر شده است که به خاطر اختصار به هر کدام از آنها اشاره میکنیم:
1) نصابهای زکات در گوسفند:
|
شماره
|
نصاب
|
مقدار زکات
|
|
1
|
121 گوسفند
|
2 گوسفند
|
|
2
|
201 گوسفند
|
3 گوسفند
|
|
3
|
301 گوسفند
|
بنا بر احتیاط واجب، 4 گوسفند
|
|
4
|
400 گوسفند وبیشتر از آن
|
هر صدتای آن یک گوسفند
|
2) نصابهای زکات در گاو:
|
شماره
|
نصاب
|
مقدار زکات
|
|
1
|
30رأس گاو
|
1 گوساله که یک سال آن تمام شده ووارد سال دوم شده باشد
|
|
2
|
40 رأس گاو
|
یک گوسالة مادهای است که وارد سال سوم شده باشد
|
|
3
|
60 رأس گاو
|
2 گوساله
|
|
4
|
بیش از 60 رأس گاو
|
باید با عدد 40 یا 30 ویا هر دو حساب کرد
|
3) نصابهای زکات در شتر:
|
شماره
|
نصاب
|
مقدار زکات
|
|
1
|
5 شتر
|
1 گوسفند
|
|
2
|
10 شتر
|
2 گوسفند
|
|
3
|
15 شتر
|
3 گوسفند
|
|
4
|
20 شتر
|
4 گوسفند
|
|
5
|
25 شتر
|
5 گوسفند
|
|
6
|
26 شتر
|
یک شتری که وارد سال دوم شده باشد
|
|
7
|
36 شتر
|
یک شتری که وارد سال سوم شده باشد
|
|
8
|
46 شتر
|
یک شتری که وارد سال چهارم شده باشد
|
|
9
|
61 شتر
|
یک شتری که وارد سال پنجم شده باشد
|
|
10
|
76 شتر
|
دوشتری که وارد سال سوم شده باشد
|
|
11
|
91 شتر
|
دوشتری که وارد سال سوم شده باشد
|
|
12
|
121 شتروبیشتر
|
برای هر چهل شتر، یک شتری که وارد سال سوم شده باشد
|
ج ) سکّه ها؛ عبارتند از طلا و نقره که دارای سکّة رایج باشند.
نصاب طلا و نقره:
نصاب طلا 15 مثقال و نصاب نقره 105 مثقال میباشد و زکات هر کدام از آنها در این صورت 40/1 از کلّ طلا یا نقره خواهد بود.
منابع:
1- فلاح زاده، محمد حسین ؛ آموزش فقه، قم، نشر الهادی، چاپ هفتم، 1378.
2- نوری، محمد اسماعیل ؛ آشنایی اجمالی با فقه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1384.
3- اسلامی، رضا؛ مدخل علم فقه،قم، مرکز مدیریت حوزة علمیة قم، چاپ اول، 1384.
4- استاد شهید مطهری؛ مجموعة آثار، جلد20، تهران: قم، انتشارات صدرا، چاپ دوم، 1381.
5- اصفهانی ، راغب؛ مفردات الفاظ القرآن، ذیل واژه زکوة
---------------------------------------------------
1) حدّ نصاب یک اصطلاح فقهی است و به مقدار معیّنی که ملاک تعلّق زکات است گفته میشود ودر هر مورد از موارد زکات این مقدار متفاوت است.
ربا 
دکتر عباسی-فاشیسم ونازیسم